Notatki emigracyjne. Exodus

W niniejszym wydaniu po raz pierwszy publikowany jest rękopis Fiodora Wasiliewicza Czelnokowa (1866–1925) — dziedzicznego przemysłowca i honorowego obywatela Moskwy — napisany przez niego na emigracji w latach 1919–1925. «Notatki bałkańskie», pierwsza część rękopisu, opisują dramatyczne wydarzenia roku 1919: inwazja... Armii Czerwonej na terytorium Krymu prowadzi do tzw. «ewakuacji krymskiej» — masowego exodusu ludności oraz wojsk białej armii i Ententy. Razem z bratem, Michaiłem Wasiliewiczem Czelnokowem — byłym burmistrzem Moskwy, liderem kadetów — oraz dużą grupą znanych przedstawicieli arystokracji i burżuazji — autor opuszcza Rosję na brytyjskim statku i trafia do Serbii, która właśnie odzyskała niepodległość. W składzie rosyjskiej delegacji bracia Czelnokowowie odwiedzają Bośnię i Hercegowinę. Przez zniszczoną podczas I wojny światowej Bułgarię autor wraca do Jałty — aby wkrótce na zawsze opuścić Ojczyznę, o czym opowiada druga część rękopisu («Notatki berlińskie»).