Rosyjska kultura

"Rosyjska kultura" — ostatnia, wydana pośmiertnie książka wybitnego rosyjskiego uczonego-filologa, akademika Dmitrija Lichaczowa. To jego "testament", podsumowanie wieloletnich rozważań o rosyjskiej i światowej kulturze — i o samej Rosji: zdumiewającej, dwuznacznej i we wszystkim szukającej skrajności…

Przyszły akademik urodził się jeszcze... przed rewolucją, w 1906 roku. W jego pamięci odcisnęła się cała Rosja XX wieku — od "majstrów i balerin" epoki carskiej do stalinizmu, blokady Leningradu i "odwilży". Znał Rosję na przestrzeni wieku — ale pisze tak, jakby przeżył tysiąc lat i sprowadził jej historię do jednego punktu: w jego książce "sąsiedzą" Jarosław Mądry i Puszkin, Dostojewski i Sergiusz Radoneżski, ikonograf Dionizy i Iwan Groźny. Ale, zwracając się do przeszłości, Lichaczow nieustannie szuka odpowiedzi na teraźniejszość — i wzywa do odpowiedzialności za nią.

Autor pisze o literaturze i języku, malarstwie i architekturze, narodowym charakterze Rosjan — i o kulturze jako "całościowej przestrzeni", z której nie można wydzielić jednej części, nie niszcząc całości. Ale to nie zimna gra erudycji, a rozważanie o dobru i złu, jednostce i tłumie, wolności w erze okrucieństwa i bezinteresowności sumienia — myśl, prowadząca głębokie poczucie moralne.

Książka ma pomóc każdemu czytelnikowi znaleźć świadomość przynależności do wielkiej rosyjskiej kultury — ale nie tylko. To prawdziwy manifest humanizmu — i twierdzenie, że kultura, według słów autora, jest silniejsza i bardziej potrzebna niż "armada czołgów".