Szmaragd. Opowiadania

Aleksandr Iwanowicz Kuprin (1870—1938) — wybitny rosyjski pisarz-realist. Urodził się w małym mieście powiatowym Narowczat (obecnie obwód penzeński) w rodzinie dziedzicznych szlachciców. Ojciec przyszłego pisarza zmarł w 1871 roku, rok po urodzeniu syna. Dla rodziny nastały trudne czasy i matka... była zmuszona oddać chłopca do sierocińca. W 1880 roku Kuprin dostał się do Drugiej Moskwy gimnazjum, w 1887 roku — do Aleksandrowskiej szkoły wojskowej. Nie miał zawodu cywilnego i zanim zabrał się za pióro, zmienił wiele zajęć. A.I. Kuprin był ciekawym człowiekiem, interesowało go spróbowanie siebie w różnych rolach. Sam żartował, że «chciałby na kilka dni stać się koniem, rośliną lub rybą».
Pierwsze dzieło A.I. Kuprina — opowiadanie «Ostatni debiut» — zostało opublikowane w 1889 roku, kiedy był kursantem w szkole wojskowej. Gdy o tym dowiedziała się przełożeni, Kuprina zamknięto na dwa dni w areszcie. Wtedy przysiągł sobie, że porzuci literackie próby i nie dotknie pióra ani papieru. Jednak znajomość z Bunińem, Czachem i Gorkim pod koniec lat 90. XX wieku sprawiła, że zapomniał o danym kiedyś słowie.
Opowiadania i powieści A.I. Kuprina są niewielkie pod względem formy, ale niezwykle treściwe, cechuje je głęboki psychologizm. Autor zachwyca się szlachetnością ducha, czystością duszy i myśli zarówno człowieka, jak i zwierząt, i pokazuje czytelnikom, jak straszne jest, gdy człowiek przestaje być człowiekiem. Tak, w opowiadaniu «W cyrku» wszyscy — zarówno sam Arbuza, dyrektor cyrku, jak i doktor — wiedzą, że wyjście na arenę jest śmiertelnie niebezpieczne dla siłacza. A przeciwnik Arbuza, amerykański siłacz, widząc, że ten jest chory, także nie oszczędza go, z łatwością wykorzystuje okazję, aby zniszczyć kogoś, z kim nie dałby sobie rady w normalnej walce. Piękny koń Szmaragd również staje się ofiarą ludzkiej podłości. Silnego młodego ogiera, który odniósł zwycięstwo w wyścigach, otruto. Według autora, zwierzęta potrafią nie tylko czuć, ale czasem bywają szlachetniejsze i bardziej oddane niż ludzie. Główna bohaterka opowiadania «Ju-ju», mądra i piękna kotka, jest kapryśna, jak wszystkie koty. Jednak kiedy zachorował jej mały właściciel Kola, nie odstępowała od drzwi jego pokoju, aż chłopak poczuł się lepiej.