Brodski na obczyźnie. Imperium, turystyka, nostalgia

W 1972 roku, wydalony przez władze z ZSRR i uhonorowany Nagrodą Nobla 15 lat później, Josif Brodski w dużej mierze kontynuował wielką tradycję poety-wygnańca. Jednak lata spędzone z dala od ojczyzny nie uczyniły go pustelnikiem. Choć nigdy nie wrócił do... swojego ukochanego Leningradu, mógł swobodnie podróżować po świecie i pisać o nim. W centrum uwagi autora monografii znajduje się analiza wierszy i esejów Brodskiego o Meksyku, Brazylii, Turcji i Wenecji. W dążeniu do zakwestionowania utrwalonych wyobrażeń o Brodskim jako wiodącym poecie emigracyjnym i spadkobiercy europejskiego modernizmu, Sanna Turoma zanurza badane materiały w nietypowym kontekście współczesnego przewodnika turystycznego. Autorka dostrzega w podróżniczych zapiskach Brodskiego jego reakcję nie tylko na wygnanie, ale także na postmodernistyczny i postkolonialny krajobraz, który pierwotnie uformował te teksty. W swoich latynoamerykańskich wierszach Brodski sięga po gatunek ironicznej elegii, odrzucając w ten sposób postkolonialne realia Meksyku. W eseju o Stambule poeta wchodzi w kontrowersyjny spór na temat orientalizmu, opierając się na powszechnym wyobrażeniu o Rosji jako miejscu, gdzie Wschód spotyka Zachód. A Wenecja, wzorcowe miasto turystyczne, staje się dla Brodskiego miejscem reinterpretacji jego lirycznej istoty. Turoma wyznacza wcześniej niebadany szlak ewolucji poety od samotnego dysydenta do uznanego literata i proponuje nowe spojrzenie na geopolitczne, filozoficzne i językowe przesłanki jego poetyckiego wyobrażenia. Sanna Turoma jest pracownikiem naukowym Instytutu Aleksandrowskiego Uniwersytetu Helsińskiego (Finlandia).