Badania logiczne. Zestaw 3 książek (Tom 1, Tom 2, część 1, Tom 2 część 2)

"Badania logiczne" (1900–1901) Edmunda Husserla są punktem wyjścia ruchu fenomenologicznego. Pierwszy tom tego dzieła "Prolegomena do czystej logiki" poświęcony jest krytyce dominujących na przełomie XIX i XX wieku kierunków w teorii poznania. Główną chorobą filozofii swojego czasu Husserl nazywa psychologizm... - współczesne mu projekty psychologicznego uzasadnienia wiedzy logiczno-matematycznej i filozoficznej. Na przykładzie wiodących teorii logicznych drugiej połowy XIX wieku dowodzi, że psychologiczne i w ogóle empiryczne uzasadnienie nauki pomija jakościowe różnice między empirycznym a idealnym poznaniem, ignoruje szczególny status praw logiczno-matematycznych, prowadzi do relatywizmu w teorii poznania. Pod koniec pierwszego tomu Husserl formułuje program własnej "Naukoznawstwa" - nowej nauki o nauce, ukierunkowanej na badanie apriorycznych warunków możliwości poznania naukowego. Krytyka psychologizmu Husserla zainicjowała szeroką dyskusję, w którą zaangażowało się większość wiodących filozofów początku XX wieku.

W wprowadzeniu do drugiego tomu "Badań logicznych" wyjaśniony jest zasada bezprzesłankowości jako podstawowa zasada fenomenologii oraz współzależne jej zasadnicze wymaganie: "Do samych rzeczy!", które staje się hasłem ruchu fenomenologicznego. Fenomenologia wprowadzana jest jako neutralna nauka, która powinna stać się podstawą zarówno logiki, jak i psychologii. Pierwszą część drugiego tomu stanowi pięć badań, połączonych wspólnym tematem: korelacja znaczeń jako idealnych jedności i aktów świadomości, w których konstruowane są znaczenia. W pierwszym badaniu wprowadza się podstawowe różnice: między znakiem jako wskazaniem a znakiem jako wyrażeniem znaczenia, między znaczeniami w komunikatywnej mowie a w samotnym życiu duchowym, między intencją znaczenia (pustą intencją) a urzeczywistnieniem znaczenia, między znaczeniem a przedmiotem. W drugim badaniu rozpatruje się różnicę intencji ogólnej i jednostkowej, przy czym percepcja uznawana jest za niezbędną podstawę dostrzegania istoty. W trzecim i czwartym badaniu analizowane są strukturalne relacje znaczeń. Wprowadzone w trzecim badaniu różnice między częściami samodzielnymi a niesamodzielnymi przygotowują główne różnice czwartego badania - między znaczeniami samodzielnymi a niesamodzielnymi. Wyrażana jest idea czysto logicznej gramatyki, która ma ustalić formalny związek znaczeń i pozwolić uniknąć braku sensu i bezsensu. W piątym badaniu przedstawiony jest zarys fenomenologicznej teorii świadomości jako relacji doświadczeń oraz jako aktów intencjonalnych.

W końcowym, VI badaniu, które stanowi drugą część drugiego tomu "Badań logicznych", wyróżnione są główne aspekty fenomenologicznej analizy poznania. Początkowa różnica pierwszej części - między aktami obiektywizującymi (reprezentacja, sąd) a nieobiektywizującymi (pytanie, pragnienie, przypuszczenie). Podstawowy problem - czy wszystkie akty czy tylko obiektywizujące są nosicielami znaczeń; tylko w sądzie wyrażają się znaczenia czy także w pytaniu, pragnieniu itd.? Problem poznania w wąskim znaczeniu identyfikacji przedmiotu rozpatrywany jest z punktu widzenia zgodności i konfliktu intencji przy urzeczywistnianiu. W związku z tym przeprowadza się różnicę między intencjami kognitywnymi a intuicyjnymi oraz stopniami poznania. W końcowym rozdziale I części rozpatrywany jest ideał adekwatności w poznaniu oraz relacja prawdy i oczywistości. Wprowadzane są cztery pojęcia prawdy i przeprowadzana jest różnica między bytem w sensie prawdy a bytem związku w sądzie. Refleksje Husserla o bycie, sięgające do znanego kantowskiego tezy, miały duży wpływ na postawienie pytania o byt u Heideggera. W drugiej części dostrzeganie obiektywnych kategorii i idealnej przedmiotowości ujawnia się jako struktura kategorii kontemplacyjnej, osadzonej w percepcji, ale nie redukowanej ani do zmysłowych percepcji, ani do czysto intelektualnej działalności. Przy tym pojęcia percepcji i kontemplacji uzyskują niezbędne rozszerzenie.