Przeciw Saint-Beuwowi

„Przeciw Saint-Beuwowi” – zbiór krytycznych artykułów i esejów Marcela Prousta (1871–1922). Proust wchodzi w spór z znanym krytykiem literackim Charlesem Augustinem de Saint-Beuwem (1804–1869), pionierem biograficznej metody w literaturoznawstwie. W swoich ocenach Saint-Beuw opiera się przede wszystkim na osobistym poznaniu... pisarzy, podczas gdy Proust wierzy, że dzieło tworzy ukryte, głębokie „ja” człowieka, oddzielone od jego publicznej persony. O pisarzach należy oceniać po ich książkach, a nie o książkach – po ich autorach. Prowadząc myślową polemikę z zmarłym krytykiem, Proust analizuje wiersze Charlesa Baudelaire'a i Gérarda de Nervala, powieści Gustawa Flauberta i Honoriusza de Balzaca, Tołstoja i Dostojewskiego, obrazy Gustawa Moreau, Antoine'a Watteau i Claude'a Monet. Ale „Przeciw Saint-Beuwowi” to nie zestaw suchych teoretycznych esejów, a żywe literackie opowiadanie, w którym bohater-narrator i jego ukochana mama wymieniają się wrażeniami. Na stronach książki Proust-krytyk przeistacza się w Prousta-pisarza, a z artykułów rodzi się „W poszukiwaniu straconego czasu”.