Szary kardynał Napoleona. Jean-Jacques-Régis de Cambacérès

Osobowość Napoleona Bonaparte jest szeroko znana, natomiast imię Cambacérèsa - człowieka, który znajdował się w cieniu cesarza, a faktycznie rządził krajem - jest znane chyba tylko specjalistom-historykom. Tymczasem ten mąż stanu był bliskim doradcą Napoleona i wywierał na niego znaczący... wpływ. Cambacérèsa nazywano szarym kardynałem cesarza, co doskonale odpowiadało jego sposobowi działania. To właśnie dzięki Cambacérèsowi Napoleon mógł wspiąć się na najwyższy szczebel władzy, otrzymując tytuł cesarza Francuzów z prawem dziedziczenia dożywotniego.
Przechodząc drogę od adwokata z prowincjonalnego Montpellier do archikanczlera Imperium, Cambacérès staje się jednym z najbardziej wpływowych ludzi Francji. Ponadto jest wielkim mistrzem w wielu lożach masońskich, które następnie łączy w jedną, kontrolowaną przez cesarza system.
Rozsądek i dalekowzroczność Cambacérèsa niejednokrotnie ratowały cesarza od fatalnych błędów, ale egzekucji Ludwika XVI, zamachom na księcia d'Enghien oraz wojen w Europie i Rosji nie zdołał zapobiec, co ostatecznie doprowadziło do klęski Francji i obalenia Napoleona.
Stosunek współczesnych i historyków do Cambacérèsa jest dość kontrowersyjny. Niemniej jednak, pomimo różnych twierdzeń, jego osobowość pozostaje dla nas wciąż zagadką. Przeglądając zapisy współczesnych, które opowiadają o "dziwactwach" archikanczlera, na przykład jego pasji do posiłków, zaszczytów i luksusu, niewątpliwie nasuwa się pytanie: czy Cambacérès naprawdę był taki, jaki był przedstawiany cesarzowi i społeczeństwu?
Sprawiedliwości należy jednak oddać, że Cambacérès był głównym twórcą władzy napoleońskiej, błyskotliwym prawnikiem, który w okresie powojennym potrafił przygotować i przedłużyć szereg aktów prawnych, takich jak Kodeks cywilny i Konstytucja, które pomogły przywrócić normalne funkcjonowanie organów ustawodawczych, wykonawczych i sądowych. Co zaskakujące, niektóre artykuły prawne przyjęte wtedy są nadal w mocy do dziś.