Książka telefoniczna

Książka wspomnień autora „Cienie” i „Zwykłego cudu”, „Smoka” i scenariusza do „Kopciuszka”, mędrca i bajkopisarza Jewgienija Szwarca, potocznie nazywana „Książką telefoniczną”, nie ma analogów w literaturze pamiętnikowej. Po pierwsze, to prawdziwa proza napisana wyłącznie dla siebie, bez oglądania się na... współczesnych i cenzurę, a zatem całkowicie prawdziwa. Po drugie, to szlachetna proza, jak szlachetny jest jej twórca — pozbawiona zazdrości i jęczenia, surowa w stosunku do samego autora i sprawiedliwa wobec postaci życiowych w niej przedstawionych. Dlaczego „Książka telefoniczna”, a nie po prostu „Książka wspomnień”? Ponieważ szkicem dla pamięci była prawdziwa książka telefoniczna z nazwiskami prawdziwych ludzi, z którymi pisarz się spotykał w życiu — od „A” do „Я”. Od znanych, zasłużonych, sławnych, uwielbianych przez lud aż po małe postacie tego świata, które nie aspirują do szczególnej chwały — po fachowców od instalacji telefonów czy krawcowe teatralne. Sam Szwarc sformułował zadanie stworzenia książki w ten sposób: „Piszę o żywych ludziach, których staram się opisać jak najdokładniej, jakby to były zjawiska przyrody. Boję się od niedawna, że ludzie skomplikowanych czasów, pod jego presją przyjmujący lub nie przyjmujący złożone formy, zmieniający się niezauważalnie dla siebie lub uporczywie nie dostrzegający zmian wokół, — znikną. Nie, prościej. Boję się, że wszystko, co teraz hałasuje i żyje wokół, — umrze, a nikt ich nawet słowem nie wspomni — żyjących. I to nie do końca prawda. Wydaje mi się, że każda żywa twarz — to twarz historyczna — i tak dalej, i tak dalej. I tak piszę, nazywając imiona i nazwiska postaci historycznych.” I to postawione zadanie pisarz wykonał z honorem.