Iluzje doktora Faustino

Juan Valera — hiszpański pisarz, dyplomata i filozof. Z powodu służby spędził pół roku w Sankt Petersburgu. Tak powstały jego «Listy z Rosji». W nich Juan Valera uchwycił humorystyczne obrazki petersburskiego życia, wiadomości dyplomatyczne, swoje przemyślenia na temat rozwoju rosyjskiej... literatury od kronik do Puszkina i Gogola. Łączy Juana Valerę z literaturą rosyjską to, że krytycy zachodnioeuropejscy nazywali go «hiszpańskim Turgieniewem».

Samo tytuł powieści — «Iluzje doktora Faustino» — nawiązuje do słynnego «Fausta» Goethego i sugeruje «utracone iluzje» w dziełach Balzaca i Flauberta. Ale doktor Faustino — to raczej Faustus w miniaturze. Postać Juana Valery nie ma wyróżniających się zdolności, nie odwiedza go diabeł i nie oferuje mu nieśmiertelności. Don Faustino Lopez de Mendoza — zubożały arystokrata, którym opanowują zgubne iluzje. Ukończył uniwersytet, otrzymuje tytuł doktora i stara się znaleźć dla siebie zastosowanie w życiu. Wydaje mu się, że wystarczy przeprowadzić się do Madrytu, a od razu stanie się wybitnym filozofem, poetą lub politykiem.
Jednocześnie doktor Faustino pragnie idealnej miłości, za którą gotów jest sprzedać duszę diabłu. Don Faustino szuka jej w osobie kuzynki Konstancji, córki notariusza Rosity i Niezwykłej Przyjaciółki — tajemniczej nieznajomej, niewidocznie śledzącej go. Juan Valera burzy zasady romantyzmu i pozwala ideałowi się urzeczywistnić. Tylko że iluzje rozbijają się w proch, a bez nich idealna miłość gaśnie.