Zofia Pietrowna

„Zofia Pietrowna” — jedna z głównych książek rosyjskiej literatury o Wielkim Terrorze. Swoją słynną powieść napisała pisarka i redaktorka Lidia Czukowska (1907—1996), córka Korneja Czukowskiego, w Leningradzie zimą 1939—1940 roku bez jakiejkolwiek nadziei na publikację. W 1937 roku aresztowano i... w 38 roku rozstrzelano jej męża. Dwa lata spędziła w kolejce do więzienia, bezskutecznie próbując wyjaśnić jego los. Po latach Lidia Kornejewna tak powie o tym strasznym czasie: „Chciałam napisać książkę o społeczeństwie, które zostało uszkodzone w umyśle; nieszczęsna, zwichnięta Zofia Pietrowna wcale nie jest liryczną bohaterką; dla mnie to uogólniony obraz tych, którzy poważnie wierzyli w rozsądność i sprawiedliwość zachodzących wydarzeń...” W połowie lat 60-tych powieść zostanie opublikowana na Zachodzie, ale w naszym kraju stanie się dostępna dla czytelników dopiero w 1988 roku. Do tego wydania, oprócz „Zofii Pietrowny”, dołączono dwie autobiograficzne powieści L.K. Czukowskiej — „Przecinek”, w której centrum znajduje się krótki żywot jej represjonowanego męża, utalentowanego fizyka teoretycznego, oraz „Zanurzenie”, poświęcona kampanii przeciwko „beznarodowym kosmopolitom” w ostatnich latach rządów Stalina.

„Przy wszystkich możliwych zaletach przyszłych powieści i opowiadań, kiedy zostaną napisane, znajdą się już w innej epoce, oddzielonej od 1937 roku dziesięcioleciami. Moja powieść była pisana na świeżym śladzie dopiero co wydarzeń. W tym tkwi jej różnica od dzieł, które będą poświęcone latom 1937—1938 kiedykolwiek…” — Lidia Czukowska