Martwe dusze. Rewizor. Petersburgskie opowieści

Jaki jest sekret wielkiego pisarza? Gogol jest uznawanym klasykiem wspaniałej rosyjskiej literatury XIX wieku, i nikt nie ma co do tego wątpliwości. Wystarczy przeczytać kilka stron z jego powieści, aby od razu się przekonać — przed tobą utalentowany mistrz słowa.... Jego wczesne dzieła, opublikowane w latach 1829-1830: — „Wieczór na przededniu Iwana Kupały”, „Targi Soroczyńskie” i „Majowa noc”, natychmiast przyniosły mu sławę. Tymczasem publikacja jego pierwszego dzieła — „Gancz Küchelgarten” — zakończyła się całkowitą klęską. To zmusiło Gogola do odejścia od opisów własnych romantycznych nastrojów młodzieńczych i zwrócenia uwagi na bardziej przyziemny obszar — życie swojej rodzinnej Małorusi. Dla wymagającej petersburskiej publiczności ten kolorowy temat był nowością. A Gogol dosłownie wchłonął realia tego życia; miał o czym pisać. Jednocześnie często wysyłał listy do swojej matki z prośbami o opisanie szczegółów lokalnego ubrania lub przedstawienie szczegółów narodowych obrzędów. I mimo to do sukcesu takich etnograficznych szczegółów było mało. Gogol miał talent prawdziwego artysty do skoncentrowania w swoich opowieściach całego swojego życiowego doświadczenia. To właśnie ta cecha przyniosła sukces jego „Petersburskim opowieściom”, różne części których były pisane w okresie od 1820 do 1840 roku. Gogol nie był rodzimym petersburżaninem, jednak jego opisy Północnej stolicy i tułaczki jej mieszkańców są niezrównane.

Gogol bardzo dokładnie pracował nad swoimi tekstami. Dwa jego największe dzieła — „Rewizor” i „Martwe dusze” — wyrastały z zupełnie krótkich historii, które, według literackich krytyków, opowiedział pisarzowi Puszkin. Nieliczne zachowane szkice pokazują, jak intensywnie Gogol pracował, aby rozszerzyć i dopracować te wątki do stanu kryształu, w którym odbiła się całe życie Rosji tamtego czasu. „Martwe dusze” były pomyślane przez niego jako trylogia, w której główny bohater wznosi się w swoim moralnym rozwoju od małego oszusta, który stara się nieuczciwie wywrzeć wrażenie na społeczeństwie, do patrioty, który walczy o rozwój i dobrobyt swojego państwa. Niestety, Gogolowi nie udało się w pełni zrealizować tych planów. Historia dostarczyła nam jedynie fragmenty drugiej części „Martwych dusz”, które obok innych dzieł zostały ujęte w tym zbiorze. Inną wyróżniającą cechą tego wydania jest obfitość ilustracji, wykonanych przez całe grono utalentowanych artystów. Gogol zdobył sławę literackiego klasyka jeszcze za życia, i nic dziwnego, że jego dzieła inspirowały, a także wciąż inspirują wielu mistrzów pędzla i ołówka.