Lewisza. Leon, syn lokaja. Niezmienny rubel. Artysta z kapelusza

Oprócz słynnego opowiadania „Lewisza” z ilustracjami Kukryniksów, do zbioru utworów Nikołaja Semionowicza Leskowa (1831–1895) dołączono opowiadanie „Leon, syn lokaja”, powieść „Niezmienny rubel” z ilustracjami Jewgienija Tichonowicza Migunowa (1921–2004) oraz powieść „Artysta z kapelusza” z ilustracjami Mstisława Walerjanowicza Dobużinskiego (1875–1957).
... W rosyjskiej literaturze Nikołaj Semionowicz Leskow (1831-1895) słynie ze swojego wyjątkowego stylu, obrazowego języka, autora intonacji, przypominającej ludową baśń. Podczas lektury „Lewiszy” tworzy się wrażenie, że historia o tulski mistrzu opowiadana jest przez narratora z ludu, który nie jest zaznajomiony z wieloma słowami pochodzenia obcego, a w rezultacie hojną miarą przyprawia swoją mowę zabawnymi neologizmami. Wyrazistość mowy Leskowa krytycy często oskarżali o wymuszoność. Stylizacje na ludowy język Leskow wykorzystuje w wielu innych utworach, w tym również w tej książce. Nikołaj Semionowicz doskonale znał życie prostego ludu. Według jego słów, „wychował się w narodzie” — pisarz wiele podróżował po kraju. Nieprzypadkowo L. N. Tołstoj mówił o Leskowie jako o „najbardziej rosyjskim z naszych pisarzy”. Maksym Gorki, rozważając prozę Leskowa, nazwał ją „jaskrawym malarstwem lub raczej ikonopise”. Takim niezwykłym literackim ikonopisem był Leskow. W swoich utworach stworzył portretową galerię sprawiedliwych i ascetów, których w życiu otaczają oszuści, łapówkarze, złodzieje i nihilistów wszelkiej maści, dążący do zniszczenia zdrowego patriarchalnego jądra w duszy rosyjskiego człowieka. Jednym z takich sprawiedliwych jest leskowowski Lewisza. W swoim życiu pisarz stworzył całą galerię jaskrawych pozytywnych postaci, którym przypisuje się szczerość, poczucie obowiązku i niemożność pogodzenia się z złem. Postępował w tym zgodnie z testamentem Gogola, by uwznioślić „w uroczystym hymnie niezauważalnego robotnika”. Artyści, których ilustracje zdobią tę książkę, nie potrzebują szczegółowego przedstawienia. Z plakatów Kukryniksów — Michaiła Wasiliewicza Kuprianowa (1903-1991), Porfirija Nikiticia Kryłowa (1902-1990) i Nikołaja Aleksandrowicza Sokołowa (1903-2000) — można prześledzić wszystkie kluczowe wydarzenia wojny ZSRR z faszystowskimi Niemcami, a także główne momenty powojennego czasu, które miały miejsce na światowej scenie politycznej. Wątpliwe jest, by w Związku Radzieckim znalazł się ktoś, kto nie widziałby rysunków, karykatur ani karykatur zrealizowanych przez tych utalentowanych artystów. Ich ilustracje do „Lewiszy” są niezwykle wyraziste. Jewgienij Tichonowicz Migunow (1921-2004) jest pamiętany przez wielu czytelników z jego ilustracji do powieści braci Strugackich „Poniedziałek zaczyna się w sobotę” oraz do „Alicjany” Kira Bułyczowa. Jego graficzne rysunki zawsze charakteryzują się szczególnym dynamizmem. Imię Mstisława Walerjanowicza Dobużinskiego (1875-1957) jest nierozerwalnie związane z twórczością zespołu „Świat sztuki”. Do powieści „Artysta z kapelusza” wykonał nie tylko rysunki, ale także inicjały.