Strażnik starożytności

Jurij Dombrowski 1909–1978 — prozaik, poeta, który przeszedł przez kilka aresztów, obozów, zesłań i nie złamał się. Autor powieści "Małpa przychodzi po swoją czaszkę", "Strażnik starożytności", "Wydział niepotrzebnych rzeczy", "Narodziny myszy". Rozpoczęta na zesłaniu w Ałmacie powieść "Strażnik starożytności" uważana... jest za niemal autobiograficzną. Młody pracownik muzeum regionalnego Zybin, intelektualista-izolatka, zajmuje się zbieraniem i porządkowaniem starych przedmiotów, podczas gdy niejasny, ale odczuwalny strach staje się częścią codzienności. Zakończona w 1964 roku powieść została opublikowana na końcu odwilży i natychmiast przetłumaczona na Zachodzie, wywołując tam duże zamieszanie. Krajowa krytyka po prostu "nie zauważyła" jej. "Ja przede wszystkim — to strażnik starożytności, a oni kim są? Jestem archeologiem, wdrapałem się na dzwonnicę i siedzę na niej, przeglądając paleolit, brąz, ceramikę, określając skorupy i w ogóle nie schodzę do was na dół. Pięćdziesiąt pięć metrów od ziemi — to nie jest żart! Czego ode mnie chcecie?" A ja dostaję odpowiedź: "Historia — to twoja osobista sprawa, głupku. I nigdzie się od tego nie uwolnisz — ani w wieży, ani w rozgardiaszu, ani w epoce brązu, ani w żelaznej, ani w skórze archeologa. Długo już zrozumieliśmy, po co się tam wdrapałeś"."